wszelkie środki ostrożności, aby podczas pomiarów nie spowodować niebezpieczeństwa dla ludzi oraz aby nie spowodować uszkodzenia badanej instalacji elektrycznej (urządzenia elektrycznego) i obiektu, w którym się ona znajduje (nawet w przypadku, gdy badany obwód jest wadliwy).
Sprawdzanie odbiorcze i eksploatacyjne powinno obejmować porównanie otrzymanych wyników pomiarów z odpowiednimi kryteriami, w celu stwierdzenia, że wymagania norm zostały spełnione. Sprawdzeniu takiemu podlega również rozbudowa lub zmiana instalacji elektrycznej, w celu stwierdzenia, czy jest ona zgodna z normą i nie spowoduje pogorszenia stanu bezpieczeństwa istniejącej instalacji. Wszystkie związane z tym procedury i czynności powinny być wykonane przez osobę wykwalifikowaną, kompetentną w zakresie sprawdzania.
Każda instalacja elektryczna – nowo wykonana, przebudowywana, jak i eksploatowana – musi przechodzić odpowiednie badania. Zarówno badania odbiorcze, jak i eksploatacyjne muszą być wykonywane zgodnie z wymaganiami obowiązującymi w danym czasie.
Obowiązującą obecnie normą określającą zakres i sposób badań jest PN-HD 60364 – część 6: Sprawdzenie [1]. Norma ta została powołana do obowiązkowego stosowania w rozporządzeniu ministra infrastruktury z 12 marca 2009 r., zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [2] (rozporządzenie to weszło w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jego ogłoszenia – 7 lipca 2009 r.). W normie tej podano wymagania dotyczące sprawdzania (za pomocą oględzin i prób) instalacji elektrycznych w obiektach budowlanych. Przedstawiono metody probiercze dotyczące pomiaru rezystancji podłóg i ścian, sprawdzania urządzeń ochronnych różnicowoprądowych, pomiaru rezystancji uziemienia i pomiaru impedancji pętli zwarciowej.
Eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci mogą zajmować się osoby, które spełniają wymagania kwalifikacyjne [3]:
- eksploatacji, do których zalicza się stanowiska osób wykonujących prace w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym,
- dozoru, do których zalicza się stanowiska osób kierujących czynnościami osób wykonujących prace w zakresie eksploatacji oraz stanowiska pracowników technicznych sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.
Kontrolę stanu technicznego instalacji elektrycznych i piorunochronnych (oględzin), powinny przeprowadzać osoby posiadające kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją urządzeń [4]. Częstość sprawdzania okresowego instalacji powinna być ustalana przy uwzględnieniu rodzaju instalacji i wyposażenia, jej zastosowania i działania, częstości i jakości konserwacji oraz wpływów zewnętrznych, na które jest narażona. Obiekty budowlane, wg [4], powinny być w czasie użytkowania co najmniej raz na 5 lat poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli okresowej. Kontrolą tą powinny być objęte między innymi instalacje elektryczne i piorunochronne w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów. Prace związane z przeprowadzaniem prób i pomiarów w instalacjach elektrycznych o napięciu znamionowym do 1 kV (z wyłączeniem prac wykonywanych stale przez upoważnionych pracowników w ustalonych miejscach) powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby [5].
Wymagania stawiane instalacjom elektrycznym
Instalacje i urządzenia elektryczne, przy zachowaniu obowiązujących przepisów i norm, powinny zapewniać [2]:
- Dostarczanie energii elektrycznej o odpowiednich parametrach technicznych do odbiorników, stosownie do ich potrzeb użytkowych.
- Ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym, przepięciami łączeniowymi i atmosferycznymi, powstaniem pożaru, wybuchem i innymi szkodami.
- Ochronę przed emisją drgań i hałasu powyżej dopuszczalnego poziomu oraz przed szkodliwym oddziaływaniem pola elektromagnetycznego.
W instalacjach elektrycznych należy stosować [2]:
- Złącza instalacji elektrycznej budynku, usytuowane w miejscu dostępnym dla dozoru i obsługi oraz zabezpieczone przed uszkodzeniami, wpływami atmosferycznymi, a także ingerencją osób niepowołanych, umożliwiające odłączenie instalacji od sieci zasilającej.
- W obwodach rozdzielczych i odbiorczych oddzielny przewód ochronny i neutralny.
- Urządzenia ochronne różnicowoprądowe uzupełniające podstawową ochronę przeciwporażeniową i ochronę przed powstaniem pożaru, powodujące w warunkach uszkodzenia samoczynne wyłączenie zasilania.
- Wyłączniki nadprądowe w obwodach odbiorczych.
- Zasadę selektywności (wybiórczości) zabezpieczeń.
- Przeciwpożarowe wyłączniki prądu – stosowane w strefach pożarowych o kubaturze przekraczającej 1000 m3 lub zawierających strefy zagrożone wybuchem. Powinny one zapewnić odcięcie dopływu prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru. Należy je umieszczać w pobliżu głównego wejścia do obiektu i odpowiednio oznakować. Odcięcie dopływu prądu wyłącznikiem przeciwpożarowym nie może powodować samoczynnego załączenia drugiego źródła energii elektrycznej, w tym zespołu prądotwórczego, z wyjątkiem źródła zasilającego oświetlenie awaryjne (jeżeli występuje ono w budynku).
- Połączenia wyrównawcze główne i miejscowe, łączące przewody ochronne z częściami przewodzącymi innych instalacji i konstrukcji budynku. Połączeniami wyrównawczymi należy objąć:
- instalację wodociągową wykonaną z przewodów metalowych,
- metalowe elementy instalacji kanalizacyjnej,
- instalację ogrzewczą wodną wykonaną z przewodów metalowych,
- metalowe elementy instalacji gazowej,
- metalowe elementy szybów i maszynowni dźwigów,
- metalowe elementy przewodów i wkładów kominowych,
- metalowe elementy przewodów i urządzeń do wentylacji i klimatyzacji,
- metalowe elementy obudowy urządzeń instalacji telekomunikacyjnej.
- Zasadę prowadzenia tras przewodów elektrycznych w liniach prostych, równoległych do krawędzi ścian i stropów.
- Przewody elektryczne z żyłami wykonanymi wyłącznie z miedzi, jeżeli ich przekrój nie przekracza 10 mm2.
- Urządzenia ochrony przeciwprzepięciowej.
Instalacja odbiorcza w budynku i w samodzielnym lokalu powinna być wyposażona w urządzenia do pomiaru zużycia energii elektrycznej, usytuowane w miejscu łatwo dostępnym i zabezpieczone przed uszkodzeniami i ingerencją osób niepowołanych. W budynku wielorodzinnym liczniki pomiaru zużycia energii elektrycznej należy umieszczać w zamykanych szafkach, poza lokalami mieszkalnymi.
Prowadzenie instalacji i rozmieszczenie urządzeń elektrycznych w budynku powinno zapewniać bezkolizyjność z innymi instalacjami w zakresie odległości i ich wzajemnego usytuowania. Główne ciągi instalacji elektrycznej w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, budynku zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności publicznej należy prowadzić poza mieszkaniami i pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, w wydzielonych kanałach lub szybach instalacyjnych. Przewody i kable elektryczne należy prowadzić w sposób umożliwiający ich wymianę bez potrzeby naruszania konstrukcji budynku.
Obwody odbiorcze instalacji elektrycznej w budynku wielorodzinnym należy prowadzić w obrębie każdego mieszkania lub lokalu użytkowego. W instalacji elektrycznej w mieszkaniu należy stosować wyodrębnione obwody: oświetlenia, gniazd wtyczkowych ogólnego przeznaczenia, gniazd wtyczkowych w łazience, gniazd wtyczkowych do urządzeń odbiorczych w kuchni oraz obwody do odbiorników wymagających indywidualnego zabezpieczenia. Pomieszczenia w mieszkaniu należy wyposażyć w wypusty oświetleniowe oraz w niezbędną liczbę odpowiednio rozmieszczonych gniazd wtyczkowych. Instalacja oświetleniowa w pokojach powinna umożliwiać załączanie źródeł światła za pomocą łączników wieloobwodowych [2].
W budynku wielorodzinnym oświetlenie i odbiorniki w pomieszczeniach komunikacji ogólnej oraz technicznych i gospodarczych powinny być zasilane z tablic administracyjnych. Mieszkania w budynku wielorodzinnym i odrębne mieszkania w budynku zamieszkania zbiorowego należy wyposażyć w instalację wejściowej sygnalizacji dzwonkowej, a w razie przeznaczenia ich dla osób niepełnosprawnych – również w odpowiednią sygnalizację alarmowo-przyzywową.
